eprintid: 3500
rev_number: 47
eprint_status: archive
userid: 3
dir: disk0/00/00/35/00
datestamp: 2009-07-08 21:28:28
lastmod: 2010-01-07 12:30:31
status_changed: 2009-07-08 21:28:28
type: book
metadata_visibility: show
title: Relacja prawdziwa o wejściu wojska polskiego do Wołoch i o potrzebie jego z pogaństwem we wrześniu i październiku 1620 
publisher: Dziedz. Jakuba Siebeneichera
number: 350
language: pl
full_title: [Tytuł, ant.:] RELACYA || PRAWDZIWA || [szwab.:] O || [ant.:] Weszćiu Woyská Polskiego do || Wołoch, y o potrzebie iego z Pogánstwem || w Roku P. [kurs.:] 1620. [ant.:] we Wrześniu, || y w Pázdzierniku. || [kurs.:] Przez T [ant.:] HEOPHILA [kurs.:] S. [ant.:] ZEMBERKA, [kurs.:]  Sekreta- || rza Krolá Iego M. ktory w potrzebie tey || obecznie był, y odwagą zdrowia Oyczy- || znie służył, spisàna, || [szwab.:] W pierßym wydániu śiłá Drukarz ábo niedbálstwem ábo || złym czytániem exemplarza poopusczał y poodmieniał / || co się teraz poprawiło. || [ozdobnik] || [kurs.:] W KRAKOWIE, || [szwab.:] V Dźiedźicow Jákubá Sybeneycherá. ||
short_title: Relacja prawdziwa o wejściu wojska polskiego do Wołoch i o potrzebie jego z pogaństwem we wrześniu i październiku 1620 
author: Szemberg Teofil
place_of_pub: Kraków
date_of_pub: [1621]
year: 1621
sheet_format: 4°
sheets: Knlb. 11
sheet_signing: Sygn. A-B^4^ C^3^
sources: E. XXX 264. Kłodz. 68
copies: BN XVII. 3. 15016 def.: k. tyt. uszkodz.
copies: Ossol. XVII-1676-II
copies: PAN Kórn. 12413
microfilms: BN Mf. 37119
full_metadata: - Kraków, Dziedz. Jakuba Siebcncichera [1621]. 4*. Knlb. ||, sygn. A-B4 C3. Wyd. B
E. XXX 264. Kłodz. 68.
[Tytuł, ant.:] RELACYA || PRAWDZIWA || [szwab.:] O || [ant.:] Weszćiu Woyská Polskiego do II Wołoch, y o potrzebie
iego z Pogaństwem '] w Roku P. [kurs.:] 1620. [ant.:] we Wrześniu, || y w Październiku. || [kurs.:] Przez T [ant.:]
HEOPHILA [kurs.:] S. [ant.:] ZEMBERKA, [kurs.: Sekreta- || rza Króla Tego M. który w potrzebie tey || obecznie był, y
odwagą zdrowia Oyczy- |J znie służył, spisana, || [szwab.:] W pierßym wydaniu siła Drukarz ábo niedbalstwem ábo J
złym czytaniem excmplarza poopusczał y poodmieniał / || co się teraz poprawiło. || [ozdobnik] || [kurs.:] W
KRAKOWIE, li [szwab.:] V Dziedziców Jakuba Sybeneycherá. ||
Ossol. XVn-1676-II
PAN Kórn. 12413
dictionary_entry: weszcie
dictionary_entry: potrzeba
dictionary_entry: obecznie być
dictionary_entry: siła
dictionary_entry: niedołożny
dictionary_entry: zabieżeć
dictionary_entry: ile być mogło
dictionary_entry: podbiły
dictionary_entry: wbrot
dictionary_entry: skarbny
dictionary_entry: w promiech
dictionary_entry: o male
dictionary_entry: brodu poniżywszy
dictionary_entry: hospodar
dictionary_entry: hospodarski
dictionary_entry: przeciwko
dictionary_entry: rezolucyja
dictionary_entry: suspicyja
dictionary_entry: konfidencyja
dictionary_entry: posiłek
dictionary_entry: paszport
dictionary_entry: konfident
dictionary_entry: wigilija
dictionary_entry: uszanować 
dictionary_entry: podle
dictionary_entry: monstrować się
dictionary_entry: solicytować kogo
dictionary_entry: czata
dictionary_entry: niewiadomy
dictionary_entry: zbieżeć kogo
dictionary_entry: czatowanie
dictionary_entry: powieść
dictionary_entry: woluntaryjus
dictionary_entry: łokieć
dictionary_entry: nie podwyższa
dictionary_entry: picownik
dictionary_entry: język
dictionary_entry: pokęsu
dictionary_entry: pułpopołudnie
dictionary_entry: raz społny
dictionary_entry: wsparli ... przykro
dictionary_entry: więtszy
dictionary_entry: chciwy
dictionary_entry: dysponować
dictionary_entry: rumienować
dictionary_entry: rząd 
dictionary_entry: posiłkować
dictionary_entry: na zadzie
dictionary_entry: śmigownica
dictionary_entry: działy
dictionary_entry: strychować
dictionary_entry: wtym
dictionary_entry: połowica
dictionary_entry: niemiłość
dictionary_entry: uwłoczyć
dictionary_entry: jeżeliśmy
dictionary_entry: wezdrgnąć się
dictionary_entry: daleko
dictionary_entry: oświadczyć
dictionary_entry: towarzystwo
dictionary_entry: stawić się
dictionary_entry: głupie
dictionary_entry: kolasa
dictionary_entry: kwiczoł
dictionary_entry: podkolasie
dictionary_entry: wczas
dictionary_entry: strzelać się
dictionary_entry: z dwudziestą kilą
dictionary_entry: hakownica
dictionary_entry: potrzeba
dictionary_entry: jedno
dictionary_entry: sobótka
dictionary_entry: stos
dictionary_entry: stos wytrwać
dictionary_entry: ulżywać się
dictionary_entry: szcie
dictionary_entry: uwieść
dictionary_entry: paczyć
dictionary_entry: swoje zdanie .... przewieść
dictionary_entry: udawać
dictionary_entry: nieswora
dictionary_entry: zasłychnąć
dictionary_entry: zapowietrzony
dictionary_entry: przeszcie
dictionary_entry: nad wolą
dictionary_entry: wstręt
dictionary_entry: niepodejźrzany
dictionary_entry: animus
dictionary_entry: snadź
dictionary_entry: rebelizować
dictionary_entry: zastępować
dictionary_entry: otworzysty
dictionary_entry: obuszek
dictionary_entry: lekki
dictionary_entry: bezpiecznie
dictionary_entry: oczywiście
dictionary_entry: przespieczniejszy
dictionary_entry: wziąć na kieł
dictionary_entry: niepowolny
dictionary_entry: konsyderacyja
dictionary_entry: animusz
dictionary_entry: ulegować
dictionary_entry: zabawny
dictionary_entry: nakoło
dictionary_entry: kila
dictionary_entry: rezolucyja
dictionary_entry: przełomić nie ufali sobie
dictionary_entry: upuścić
dictionary_entry: wyraźliwie
dictionary_entry: respons
dictionary_entry: miasto
dictionary_entry: padół
dictionary_entry: kusić się 
dictionary_entry: wziąć serce
dictionary_entry: wyuzdać się
dictionary_entry: abo
dictionary_entry: ufiec
dictionary_entry: podać się
dictionary_entry: dorobić kogo
dictionary_entry: podobniejszy
dictionary_entry: podobieństwo
dictionary_entry: ulubić
dictionary_entry: ostry
dictionary_entry: janczarka
dictionary_entry: kilanaście
dictionary_entry: w tym
dictionary_entry: obaczyć czas swój
dictionary_entry: na drugich przyjechali do nas
dictionary_entry: pułzegarze
dictionary_entry: wierzchowina
dictionary_entry: pole stawić
dictionary_entry: omierzić komu chętkę
dictionary_entry: zostawki obrywać
dictionary_entry: lekkość
dictionary_entry: wskok
dictionary_entry: żaki
dictionary_entry: odyskać
dictionary_entry: czerń
dictionary_entry: bestwić się
dictionary_entry: żakować
dictionary_entry: niepośledni
dictionary_entry: przedać się do kogo
dictionary_entry: frasobliwy
dictionary_entry: z kilanastą tysięcy
dictionary_entry: rozpruszenie się
dictionary_entry: rwać
dictionary_entry: bezpieczniejszy
dictionary_entry: do czego ukazała im się droga niemała
dictionary_entry: puścić się za czym
dictionary_entry: rozerwać się
dictionary_entry: kommunikiem
dictionary_entry: konie zbatożyć
dictionary_entry: kalauz
dictionary_entry: najgorzej padli
dictionary_entry: drożysko
dictionary_entry: dobrym umysłem
dictionary_entry: rozkazanie
dictionary_entry: zastąpić kogo od kogo
dictionary_entry: samo 15. abo 16. został
dictionary_entry: rząd i serce komu czynić
dictionary_entry: strzelać się
dictionary_entry: zbestwiony
dictionary_entry: konfidencyja
dictionary_entry: dać wstręt komu
dictionary_entry: szroty
dictionary_entry: wciąż
dictionary_entry: Kantymirmurza
dictionary_explanation: wejście
dictionary_explanation: wojna
dictionary_explanation: tj. obecnie: uczestniczyć
dictionary_explanation: dużo
dictionary_explanation: niestaranny, taki, do którego nie dołożono potrzebnego wysiłku; niedostateczny
dictionary_explanation: zapobiec
dictionary_explanation: co być mogło
dictionary_explanation: podbity
dictionary_explanation: przez bród
dictionary_explanation: taki, w którym przechowywane są skarby, kosztowności, drogocenne przedmioty
dictionary_explanation: w/na promach
dictionary_explanation: niewiele, skąpo
dictionary_explanation: zjechawszy z brodu w głębsze miejsce rzeki
dictionary_explanation: tytuł panującego; osoba będąca nosicielem takiego tytułu
dictionary_explanation: odnoszący się do hospodara
dictionary_explanation: do, ku
dictionary_explanation: decyzja, postanowienie
dictionary_explanation: podejrzenie
dictionary_explanation: ufność, zaufanie
dictionary_explanation: pomoc, wsparcie
dictionary_explanation: pisemne pozwolenie od władzy na wjazd do kraju lub miasta jej podlegającego oraz na opuszczenie tego kraju lub miasta
dictionary_explanation: osoba zaufana, powiernik, zausznik; przyjaciel
dictionary_explanation: dzień poprzedzający święto kościelne
dictionary_explanation: uczcić
dictionary_explanation: w pobliżu, koło, przy
dictionary_explanation: o wojsku: defilować, paradować, urządzać popis
dictionary_explanation: czynić u kogo zabiegi w jakiej sprawie, ubiegać się o co
dictionary_explanation: oddział wojska wysłany na zwiady, podjazd
dictionary_explanation: niewiedzący
dictionary_explanation: dopaść kogo, szybko się zbliżyć do kogo i zaatakować
dictionary_explanation: patrolowanie terenu, zwiady
dictionary_explanation: opowiadanie; relacja
dictionary_explanation: żołnierz służący bez żołdu; ochotnik
dictionary_explanation: miara długości
dictionary_explanation: nie przewyższa
dictionary_explanation: ten, kto picuje, tj. zabiera ludności żywność i paszę dla wojska 
dictionary_explanation: jeniec schwytany dla uzyskania informacji o sytuacji w obozie wroga
dictionary_explanation: po trochu, stopniowo
dictionary_explanation: 
dictionary_explanation: straty po obu stronach
dictionary_explanation: wyparli ... boleśnie, z dużymi stratami
dictionary_explanation: większy
dictionary_explanation: tu: chętny (do walki)
dictionary_explanation: wydawać polecenia, rozkazy co do czego
dictionary_explanation: ruminować, tj. projektować, planować, układać
dictionary_explanation: porządek, ład
dictionary_explanation: wspierać, pomagać
dictionary_explanation: w tyle
dictionary_explanation: broń składająca się z osadzonych na jednym łożysku rur muszkietowych, strzelających jednocześnie, organki
dictionary_explanation: działami
dictionary_explanation: silnie ostrzeliwać
dictionary_explanation: tymczasem
dictionary_explanation: połowa
dictionary_explanation: zawiść
dictionary_explanation: ująć
dictionary_explanation: czyśmy
dictionary_explanation: wstrząsnąć się, zadrżeć wskutek doznania np. strachu
dictionary_explanation: bardzo, w dużym stopniu
dictionary_explanation: dać świadectwo
dictionary_explanation: zbiorowo: towarzysze (z chorągwi)
dictionary_explanation: zachować się, postąpić
dictionary_explanation: głupio
dictionary_explanation: bryczka, lekki powóz
dictionary_explanation: ptak z rodziny drozdowatych
dictionary_explanation: miejsce znajdujące się pod kolasą, tu: kryjówka pod kolasą
dictionary_explanation: w porę
dictionary_explanation: ostrzeliwać się
dictionary_explanation: z dwudziestu kilku (ludźmi, żołnierzami)
dictionary_explanation: ciężka strzelba zaopatrzona w hak do opierania jej w czasie strzału
dictionary_explanation: bitwa, walka
dictionary_explanation: tylko, por. jeno
dictionary_explanation: przen. stos przeznaczony do zapalenia
dictionary_explanation: uderzenie (niem. Stoss)
dictionary_explanation: przetrwać, odeprzeć uderzenie
dictionary_explanation: tu: dać sobie chwilowy odpoczynek
dictionary_explanation: pójście
dictionary_explanation: zaprowadzić
dictionary_explanation: opacznie pojmować
dictionary_explanation: przeprowadzić to, co się uważa za słuszne
dictionary_explanation: mówić, twierdzić kłamliwie
dictionary_explanation: rozprzężenie, nieład, niesforność
dictionary_explanation: dowiedzieć się, usłyszeć o czym (przypadkowo)  
dictionary_explanation: przen. opanowany, owładnięty
dictionary_explanation: przejście
dictionary_explanation: wbrew woli
dictionary_explanation: przeszkoda, zawada
dictionary_explanation: będący poza podejrzeniem, niekwestionowany
dictionary_explanation: odwaga
dictionary_explanation: zapewne, pewnie, prawdopodobnie
dictionary_explanation: buntować się, burzyć się, powstawać przeciw komu
dictionary_explanation: przecinać komuś drogę, stawać komuś na drodze
dictionary_explanation: otwarty
dictionary_explanation: rodzaj broni, mała siekiera na długim toporzysku
dictionary_explanation: pozbawiony zasad, skłonny do przekraczania prawa, tu: do kradzieży
dictionary_explanation: zuchwale, bezczelnie
dictionary_explanation: jawnie, widocznie
dictionary_explanation: bezpieczniejszy
dictionary_explanation: zawziąć się; zapamiętać się w robieniu czego
dictionary_explanation: nieposłuszny
dictionary_explanation: szacunek
dictionary_explanation: umysł
dictionary_explanation: ułagodzić; ując, zjednać
dictionary_explanation: wymagający dużo trudu, męczący, tu: morderczy
dictionary_explanation: naokoło, dookoła
dictionary_explanation: kilka
dictionary_explanation: odwaga, śmiałość
dictionary_explanation: nie wierzyli, że przełamią
dictionary_explanation: wypuścić z rąk, pozwolić komu oddalić się, uciec
dictionary_explanation: wyraźnie, dobitnie
dictionary_explanation: odpowiedź
dictionary_explanation: zamiast
dictionary_explanation: nizina, dolina, wąwóz
dictionary_explanation: próbować
dictionary_explanation: nabrać animuszu, ochoty do walki, wigoru
dictionary_explanation: wyrwać się, zerwać się
dictionary_explanation: albo
dictionary_explanation: formacja taktyczna, poczet żołnierzy, hufiec
dictionary_explanation: poddać się
dictionary_explanation: wykończyć kogo
dictionary_explanation: bardziej prawdopodobny
dictionary_explanation: możliwość, sposobność, prawdopodobieństwo
dictionary_explanation: upodobać sobie
dictionary_explanation: bezwzględny
dictionary_explanation: strzelba o bardzo długiej lufie i krótkiej, zakrzywionej kolnie, używana przez janczarów
dictionary_explanation: kilkanaście
dictionary_explanation: nagle, naraz
dictionary_explanation: dostrzec sposobność, okazję do zrobienia czegoś
dictionary_explanation: przybyli do nas goniąc drugich
dictionary_explanation: półzegarze, tj. zegar, na którym oznaczono 12 godzin, w odróżnieniu od zegara wielkiego lub całego o 24 godzinach
dictionary_explanation: najbliższa źródeł część stawu, jeziora lub rzeki
dictionary_explanation: podjąć walkę
dictionary_explanation: zniechęcić kogo do czego
dictionary_explanation: chwytać, łapać pozostałości, resztki
dictionary_explanation: brak rozwagi, lekkomyślność
dictionary_explanation: bardzo prędko, szybko, w lot
dictionary_explanation: rabunki, grabieże; to, co zrabowane, zagrabione
dictionary_explanation: odzyskać
dictionary_explanation: tłum, ciżba, pospólstwo
dictionary_explanation: przen. deprawować się, demoralizować się
dictionary_explanation: plądrować, rabować, grabić, łupić
dictionary_explanation: nieostatni, tu: nie najgorszy, wart zachodu
dictionary_explanation: przejść na czyją stronę, prawdopodobnie w celu uzyskania korzyści materialnych
dictionary_explanation: zafrasowany, zmartwiony
dictionary_explanation: z kilkunastoma tysiącami
dictionary_explanation: rozproszenie się
dictionary_explanation: rozpędzać, rozbijać w walce, zmuszać do ucieczki, rozpraszać
dictionary_explanation: coraz bardziej zuchwały, bezczelny
dictionary_explanation: czego pokazano im jaskrawy przykład
dictionary_explanation: zdać się na co
dictionary_explanation: ulec rozproszeniu, pójść w rozsypkę
dictionary_explanation: komunikiem, tj.konno, wierzchem, bez wozów, armat itp.
dictionary_explanation: pobudzić, zmusić konie do szybkiego poruszania się używając batoga, bijąc je batogiem
dictionary_explanation: strażnik, przewodnik
dictionary_explanation: przypadł im w udziale najgorszy los
dictionary_explanation: droga albo miejsce dawnej drogi, stara droga lub wąwóz, parów; drożyskiem - może także: szeregiem, w jednej linii
dictionary_explanation: w dobrych zamiarach
dictionary_explanation: rządy, władza
dictionary_explanation: oddzielić, odizolować kogo od kogo przez zajęcie pozycji uniemożliwiających bezpośredni kontakt, bezpośrednią styczność
dictionary_explanation: został samopiętnasty albo samoszesnasty, tj. z czternastoma lub piętnastoma osobami
dictionary_explanation: powodować, ze ktoś pozostaje w ładzie, porządku i z chęcią do walki
dictionary_explanation: prowadzić ogień, tu: w celu przebicia się przez linie nieprzyjacielskie
dictionary_explanation: zdeprawowany, zdemoralizowany
dictionary_explanation: tu: zaufanie do zwierzchności wojskowej oparte na posłuszeństwie
dictionary_explanation: przysporzyć komu trudności, utrudnić komu co
dictionary_explanation: śrut, tj. rodzaj amunicji - drobne ziarnka ołowiane albo żelazne
dictionary_explanation: ciągiem
dictionary_explanation: murza, tj. tytuł wodza tatarskiego, dodany do imienia; osoba  nosząca ten tytuł
full_text_status: public
edition: B
citation:   Szemberg Teofil   Relacja prawdziwa o wejściu wojska polskiego do Wołoch i o potrzebie jego z pogaństwem we wrześniu i październiku 1620.    B ed.  Dziedz. Jakuba Siebeneichera, Kraków <http://cbdu.ijp.pan.pl/view/place/Krak=F3w.html>.      
document_url: http://cbdu.ijp.pan.pl/id/eprint/3500/1/Z350.pdf