Cyfrowa Biblioteka Druków Ulotnych
Polskich i Polski Dotyczących z XVI, XVII i XVIII Wieku

Relacja prawdziwa o wejściu wojska polskiego do Wołoch i o potrzebie jego z pogaństwem we wrześniu i październiku 1620

[img]
Podgląd
PDF
Z350.pdf

Pokaż skan (64MB) | Podgląd

Tytuł pełny

[Tytuł, ant.:] RELACYA || PRAWDZIWA || [szwab.:] O || [ant.:] Weszćiu Woyská Polskiego do || Wołoch, y o potrzebie iego z Pogánstwem || w Roku P. [kurs.:] 1620. [ant.:] we Wrześniu, || y w Pázdzierniku. || [kurs.:] Przez T [ant.:] HEOPHILA [kurs.:] S. [ant.:] ZEMBERKA, [kurs.:] Sekreta- || rza Krolá Iego M. ktory w potrzebie tey || obecznie był, y odwagą zdrowia Oyczy- || znie służył, spisàna, || [szwab.:] W pierßym wydániu śiłá Drukarz ábo niedbálstwem ábo || złym czytániem exemplarza poopusczał y poodmieniał / || co się teraz poprawiło. || [ozdobnik] || [kurs.:] W KRAKOWIE, || [szwab.:] V Dźiedźicow Jákubá Sybeneycherá. ||

Autor

Szemberg Teofil

Metadane

Nr w bibliografii Zawadzkiego: 350
Język: polski
Wydanie: B
Wydawca: Dziedz. Jakuba Siebeneichera
Miejsce wydania: Kraków
Data wydania: [1621]
Rok: 1621
Format:
Liczbowanie: Knlb. 11
Oznaczenia: Sygn. A-B^4^ C^3^
Źródła: E. XXX 264. Kłodz. 68
Egzemplarze: BN XVII. 3. 15016 def.: k. tyt. uszkodz., Ossol. XVII-1676-II, PAN Kórn. 12413
Mikrofilmy: BN Mf. 37119

Słowniczek

HasłoObjaśnienie
weszciewejście
potrzebawojna
obecznie byćtj. obecnie: uczestniczyć
siładużo
niedołożnyniestaranny, taki, do którego nie dołożono potrzebnego wysiłku; niedostateczny
zabieżećzapobiec
ile być mogłoco być mogło
podbiłypodbity
wbrotprzez bród
skarbnytaki, w którym przechowywane są skarby, kosztowności, drogocenne przedmioty
w promiechw/na promach
o maleniewiele, skąpo
brodu poniżywszyzjechawszy z brodu w głębsze miejsce rzeki
hospodartytuł panującego; osoba będąca nosicielem takiego tytułu
hospodarskiodnoszący się do hospodara
przeciwkodo, ku
rezolucyjadecyzja, postanowienie
suspicyjapodejrzenie
konfidencyjaufność, zaufanie
posiłekpomoc, wsparcie
paszportpisemne pozwolenie od władzy na wjazd do kraju lub miasta jej podlegającego oraz na opuszczenie tego kraju lub miasta
konfidentosoba zaufana, powiernik, zausznik; przyjaciel
wigilijadzień poprzedzający święto kościelne
uszanować uczcić
podlew pobliżu, koło, przy
monstrować sięo wojsku: defilować, paradować, urządzać popis
solicytować kogoczynić u kogo zabiegi w jakiej sprawie, ubiegać się o co
czataoddział wojska wysłany na zwiady, podjazd
niewiadomyniewiedzący
zbieżeć kogodopaść kogo, szybko się zbliżyć do kogo i zaatakować
czatowaniepatrolowanie terenu, zwiady
powieśćopowiadanie; relacja
woluntaryjusżołnierz służący bez żołdu; ochotnik
łokiećmiara długości
nie podwyższanie przewyższa
picownikten, kto picuje, tj. zabiera ludności żywność i paszę dla wojska
językjeniec schwytany dla uzyskania informacji o sytuacji w obozie wroga
pokęsupo trochu, stopniowo
pułpopołudnieBRAK
raz społnystraty po obu stronach
wsparli ... przykrowyparli ... boleśnie, z dużymi stratami
więtszywiększy
chciwytu: chętny (do walki)
dysponowaćwydawać polecenia, rozkazy co do czego
rumienowaćruminować, tj. projektować, planować, układać
rząd porządek, ład
posiłkowaćwspierać, pomagać
na zadziew tyle
śmigownicabroń składająca się z osadzonych na jednym łożysku rur muszkietowych, strzelających jednocześnie, organki
działydziałami
strychowaćsilnie ostrzeliwać
wtymtymczasem
połowicapołowa
niemiłośćzawiść
uwłoczyćująć
jeżeliśmyczyśmy
wezdrgnąć sięwstrząsnąć się, zadrżeć wskutek doznania np. strachu
dalekobardzo, w dużym stopniu
oświadczyćdać świadectwo
towarzystwozbiorowo: towarzysze (z chorągwi)
stawić sięzachować się, postąpić
głupiegłupio
kolasabryczka, lekki powóz
kwiczołptak z rodziny drozdowatych
podkolasiemiejsce znajdujące się pod kolasą, tu: kryjówka pod kolasą
wczasw porę
strzelać sięostrzeliwać się
z dwudziestą kiląz dwudziestu kilku (ludźmi, żołnierzami)
hakownicaciężka strzelba zaopatrzona w hak do opierania jej w czasie strzału
potrzebabitwa, walka
jednotylko, por. jeno
sobótkaprzen. stos przeznaczony do zapalenia
stosuderzenie (niem. Stoss)
stos wytrwaćprzetrwać, odeprzeć uderzenie
ulżywać siętu: dać sobie chwilowy odpoczynek
szciepójście
uwieśćzaprowadzić
paczyćopacznie pojmować
swoje zdanie .... przewieśćprzeprowadzić to, co się uważa za słuszne
udawaćmówić, twierdzić kłamliwie
niesworarozprzężenie, nieład, niesforność
zasłychnąćdowiedzieć się, usłyszeć o czym (przypadkowo)
zapowietrzonyprzen. opanowany, owładnięty
przeszcieprzejście
nad woląwbrew woli
wstrętprzeszkoda, zawada
niepodejźrzanybędący poza podejrzeniem, niekwestionowany
animusodwaga
snadźzapewne, pewnie, prawdopodobnie
rebelizowaćbuntować się, burzyć się, powstawać przeciw komu
zastępowaćprzecinać komuś drogę, stawać komuś na drodze
otworzystyotwarty
obuszekrodzaj broni, mała siekiera na długim toporzysku
lekkipozbawiony zasad, skłonny do przekraczania prawa, tu: do kradzieży
bezpieczniezuchwale, bezczelnie
oczywiściejawnie, widocznie
przespieczniejszybezpieczniejszy
wziąć na kiełzawziąć się; zapamiętać się w robieniu czego
niepowolnynieposłuszny
konsyderacyjaszacunek
animuszumysł
ulegowaćułagodzić; ując, zjednać
zabawnywymagający dużo trudu, męczący, tu: morderczy
nakołonaokoło, dookoła
kilakilka
rezolucyjaodwaga, śmiałość
przełomić nie ufali sobienie wierzyli, że przełamią
upuścićwypuścić z rąk, pozwolić komu oddalić się, uciec
wyraźliwiewyraźnie, dobitnie
responsodpowiedź
miastozamiast
padółnizina, dolina, wąwóz
kusić się próbować
wziąć sercenabrać animuszu, ochoty do walki, wigoru
wyuzdać sięwyrwać się, zerwać się
aboalbo
ufiecformacja taktyczna, poczet żołnierzy, hufiec
podać siępoddać się
dorobić kogowykończyć kogo
podobniejszybardziej prawdopodobny
podobieństwomożliwość, sposobność, prawdopodobieństwo
ulubićupodobać sobie
ostrybezwzględny
janczarkastrzelba o bardzo długiej lufie i krótkiej, zakrzywionej kolnie, używana przez janczarów
kilanaściekilkanaście
w tymnagle, naraz
obaczyć czas swójdostrzec sposobność, okazję do zrobienia czegoś
na drugich przyjechali do nasprzybyli do nas goniąc drugich
pułzegarzepółzegarze, tj. zegar, na którym oznaczono 12 godzin, w odróżnieniu od zegara wielkiego lub całego o 24 godzinach
wierzchowinanajbliższa źródeł część stawu, jeziora lub rzeki
pole stawićpodjąć walkę
omierzić komu chętkęzniechęcić kogo do czego
zostawki obrywaćchwytać, łapać pozostałości, resztki
lekkośćbrak rozwagi, lekkomyślność
wskokbardzo prędko, szybko, w lot
żakirabunki, grabieże; to, co zrabowane, zagrabione
odyskaćodzyskać
czerńtłum, ciżba, pospólstwo
bestwić sięprzen. deprawować się, demoralizować się
żakowaćplądrować, rabować, grabić, łupić
niepośledninieostatni, tu: nie najgorszy, wart zachodu
przedać się do kogoprzejść na czyją stronę, prawdopodobnie w celu uzyskania korzyści materialnych
frasobliwyzafrasowany, zmartwiony
z kilanastą tysięcyz kilkunastoma tysiącami
rozpruszenie sięrozproszenie się
rwaćrozpędzać, rozbijać w walce, zmuszać do ucieczki, rozpraszać
bezpieczniejszycoraz bardziej zuchwały, bezczelny
do czego ukazała im się droga niemałaczego pokazano im jaskrawy przykład
puścić się za czymzdać się na co
rozerwać sięulec rozproszeniu, pójść w rozsypkę
kommunikiemkomunikiem, tj.konno, wierzchem, bez wozów, armat itp.
konie zbatożyćpobudzić, zmusić konie do szybkiego poruszania się używając batoga, bijąc je batogiem
kalauzstrażnik, przewodnik
najgorzej padliprzypadł im w udziale najgorszy los
drożyskodroga albo miejsce dawnej drogi, stara droga lub wąwóz, parów; drożyskiem - może także: szeregiem, w jednej linii
dobrym umysłemw dobrych zamiarach
rozkazanierządy, władza
zastąpić kogo od kogooddzielić, odizolować kogo od kogo przez zajęcie pozycji uniemożliwiających bezpośredni kontakt, bezpośrednią styczność
samo 15. abo 16. zostałzostał samopiętnasty albo samoszesnasty, tj. z czternastoma lub piętnastoma osobami
rząd i serce komu czynićpowodować, ze ktoś pozostaje w ładzie, porządku i z chęcią do walki
strzelać sięprowadzić ogień, tu: w celu przebicia się przez linie nieprzyjacielskie
zbestwionyzdeprawowany, zdemoralizowany
konfidencyjatu: zaufanie do zwierzchności wojskowej oparte na posłuszeństwie
dać wstręt komuprzysporzyć komu trudności, utrudnić komu co
szrotyśrut, tj. rodzaj amunicji - drobne ziarnka ołowiane albo żelazne
wciążciągiem
Kantymirmurzamurza, tj. tytuł wodza tatarskiego, dodany do imienia; osoba nosząca ten tytuł

Wyświetl obiekt Wyświetl obiekt