Prawdziwe i gruntowne nowiny, jako król polski wojnę przeciwko Moskwie zaczął i 1580 roku zwycięstwo otrzymał

Tytuł pełny

[Tytuł w ramce z ozdobników drukarskich, frakt.:] Prawdzywe y gruntowne Nowiny /|| iáko Jego Mość Kroł Polski do tego || [szwab.:] iest porußony / że woynę przećiwko Nieprzyiáćie-|| lowi Moskwie zacźął/ y iáko łońskiego / y te- || go 1580. Roku / w Miesiąću Sierp- || niu y Wrzeßniu / zá pomocą Bożą zwyćię- || stwo otrźymał / y czego się potym || trzebá spodziewáć. || [ozdobnik] || [ant.:] PSALM LX. || [szwab.:] Za pomocą Bożą zwiedziemy bitwę / á on po-|| depce nieprzyiaćioły náße. || [winieta] || Na końcu tekstu: „The Nowiny są przełożone z Niemieckiego Exemplarza, na Polskie, drukowánego w zácnym Mieśćie Náiáśnieyszego Krolá Polskiego Gdańska.”

Zawartość

Relacja o drugiej wyprawie moskiewskiej Stefana Batorego 1580 r., głównie o zdobyciu Wieliża, Uświaty i Wielkich Łuków. Zawiera też: „LIst, kthory wielky Kniáź Moskiewsky, do Jego Mośći Krolá POIskiego pisał. Z Ruskiego ięzyká na Polsky ięzyk przełożony.” . „Nowiny o wiełkych Łukach.”

Metadane

Komentarz ogólny

#Jest jedyna zachowana gazeta ulotna w języku polskim z okresu wojen moskiewskich i wiele wskazuje na to, że tekst polski był podstawą do niemeckiego przekładu. Co prawda na końcu polskiej gazety znajduje się adnotacja "The nowiny są przełożone z Niemieckiego Exemplarza na Polskie [...]", ale najprawdopodobniej dotyczy to tylko ostatniej części gazety, tj. "Nowin o Wielkich Łukach", a nie całości druku.

Komentarz historyczny

Opisywane wydarzenia to tzw. druga wyprawa moskiewska Stefana Batorego, stanowiąca kulminacyjną fazę tzw. wojny inflanckiej, rozpoczętej wyprawą Iwana Groźnego na Inflanty i opanowaniem całej tej prowincji z wyjątkiem Rewla i Rygi w latach 1576-77. W odpowiedzi Stefan Batory zorganizował w latach 1579-1581 trzy wyprawy przeciw Groźnemu - którego list jest w dokumencie cytowany - zakończone zdobyciem Połocka i Wielkich Łuków - czego dotyczy większa część dokumentu - oraz oblężeniem Pskowa. Wojnę zakończył w styczniu 1582 rozejm w Jamie Zapolskim, zawarty przy pośrednictwie papieża, przyznający Rzeczpospolitej całe Inflanty oraz utracony w 1563 Połock.

Słowniczek

Słowniczek łaciński